Cung cấp nguyên liệu làm vữa khô Cao Bằng

Trên con đường tuyệt đẹp từ Nha Trang đến sân bay Cam Ranh, chạy dọc theo mỏ cát thủy tinh lớn nhất của quốc gia, dân làng Thủy Triều chỉ có điều ước duy nhất rằng cát “đẻ trứng vàng”, cho dân làng có cơ hội tìm được việc làm và chia sẻ quyền lợi mà họ luôn luôn đáng được hưởng!

Giữa trưa, tôi một mình băng qua mỏ cát để tận mắt ngắm nhìn bóng dáng pha lê khi mới vừa thoát ra từ lòng đất. Chiếc cần cẩu như cánh tay lực sĩ khổng lồ ấn vào đáy nước rồi lặng lẽ nhấc bổng múi cát thả nhẹ xuống thùng xe. Gió “quấn quýt” hong khô, bụi trắng lung linh trôi theo ánh nắng tựa như tấm rèm nhung sóng sánh mây trời.
Trước khi đến đây, tôi đã nghe chuyên gia xuất khẩu cát giải thích rằng cát càng trắng thì hàm lượng thạch anh càng cao và càng đắt giá. Đến thời điểm này, nước ta mới chỉ phát hiện khoảng 10 mỏ cát thuỷ tinh, riêng Khánh Hoà được thiên nhiên ban tặng 4 mỏ và Thuỷ Triều (Cam Ranh) là nơi có trữ lượng cát nhiều nhất, chất lượng tốt nhất.

Cụ bà Nguyễn Thị Ngò là người đầu tiên tôi gặp trên đường đến Thuỷ Triều. Bà Ngò thổ lộ: “Cam Hải Đông nằm giữa 2 vịnh biển nổi tiếng là Nha Trang và Cam Ranh. Xã có 4 thôn, Thuỷ Triều ở bên mé biển, bốn bề trắng cát, cây xương rồng không mọc nổi, vậy mà càng đào sâu mạch ngầm càng mạnh, nước ngọt trong vắt và chưa bao giờ thiếu. Bởi thế nên trải qua bao biến cố, bà con vẫn bám đất, giữ làng”.

Ngày trước chưa có đường giao thông, Thuỷ Triều là doi cát nổi lên giữa biển, muốn vào đất liền dân làng phải vượt qua dòng chảy mênh mông. Điều khác biệt là cách nhau chỉ một cái đầm mà bên đông cát trắng, nước ngọt; bên tây đất pha, nước lợ. Bên đông sống bằng nghề biển, bên tây trồng trọt, chăn nuôi. Con gái Cam Hải Đông ngón chân “toè đầu” vì quanh năm lội bộ, trong khi phía Cam Hải Tây quốc lộ cận kề, xe máy dập dìu qua lại. Năm tháng trôi nhanh, người Thuỷ Triều biết rất rõ họ đã sinh ra, lớn lên giữa vùng cát lạ, nhưng cho đến khi quê nhà giải phóng vẫn không mấy ai hiểu rõ cát ấy là tài nguyên.

* * *
Bản đồ địa chất cho hay, trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa có 4 mỏ cát thủy tinh với tổng trữ lượng khoảng 64 triệu tấn. Mỏ cát Thủy Triều phân bố trong phạm vi 40km2, cách cảng Cam Ranh và Nha Trang trên dưới 19 cây số, được bao phủ bởi trầm tích bở rời tuổi đệ tứ, phủ lên nền đá gốc granite đã bị bóc mòn. 6 loại cát có màu sắc và thành phần hoá học khác nhau phân bố xen kẽ, lớp cát thương phẩm nằm ở trung tâm mỏ, chạy dọc bán đảo Cam Ranh, tổng trữ lượng khoảng 41 triệu tấn, trong đó cát loại 1 (hàm lượng thạch anh trên 99%) hơn 14 triệu tấn và cát loại 2 gần 25 triệu tấn.

Nhiều năm trước, tỉnh Khánh Hòa đã cấp phép cho Công ty CP khoáng sản và đầu tư Khánh Hoà (Minexco) và Công ty CP Cam Ranh (Fico) khai thác trong phạm vi khoảng 600ha. Khu sản xuất của các đơn vị nằm ngay trên mỏ. Sản phẩm trước khi xuất bán được đưa vào hệ thống máy sàng tuyển, lọc rửa và phân loại theo yêu cầu phía đối tác đặt hàng.

Mỏ cát của Khánh Hòa nổi tiếng thế giới về chất lượng, ít tạp chất và đạt tiêu chuẩn sản xuất thủy tinh cao cấp. Hơn 3 thập niên đã qua, cát trắng Thủy Triều thường xuyên có mặt ở Nhật Bản rồi Hàn Quốc, Trung Quốc, Philippines, Malaysia... Tuy nhiên, từ trước đến nay Khánh Hoà cũng như một số tỉnh miền Trung chỉ xuất nguyên liệu thô nên nguồn lợi thu được không nhiều.
Luồn tay giữa lớp cát mịn như bông, tôi lặng lẽ hình dung ngọn lửa nóng hơn 2.000 độ C trong lò hồ quang sẽ nung chảy tất cả và cát trắng sẽ hoá thân thành muôn vàn sản phẩm pha lê tuyệt mỹ. Tôi hiểu, cát là nguyên liệu để sản xuất thuỷ tinh, từ các mặt hàng gia dụng đến kính tấm xây dựng, sợi cáp quang, màn hình computer và cả những con chip điện tử cực kỳ linh hoạt.

Lại nhớ, một người bạn Hàn Quốc đã mách với tôi rằng, đất nước này đã và đang sử dụng cát Cam Ranh làm màn hình tinh thể lỏng và một số loại hóa mỹ phẩm. Quả là bất ngờ thú vị khi biết thêm về một thứ cát trắng tuyền, thành phần duy nhất là thạch anh sau khi nghiền cực nhỏ sẽ thay thế một vài tố chất có tác dụng trực tiếp chống lão hóa tế bào da.

***
Có một thời, chỉ vì đơn giản nghĩ rằng “rẻ như cát” nên một số tỉnh tranh nhau hạ giá đến mức thấp nhất để xuất khẩu tài nguyên. Tại Thuỷ Triều, Minexco khai thác, tuyển rửa cát trắng bằng nước, sau đó với sản lượng khai thác (theo thiết kế) 200.000 tấn/năm, tuy nhiên con số thực tế mà doanh nghiệp này kinh doanh là 500.000 - 600.000 tấn/năm. Fico chuyên khai thác tuyển rửa cát trắng để cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy thủy tinh trong nước, mỗi năm 150.000-200.000 tấn. Nhiều sản phẩm pha lê cao cấp “made in Việt Nam” sản xuất tại Hải Phòng, Thái Bình…không chỉ chiếm lĩnh thị trường nội địa mà còn lên đường xuất ngoại.

Khoảng 10 năm trước, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo hạn chế xuất khẩu cát thô và khuyến khích các địa phương đầu tư thiết bị sản xuất những mặt hàng từ cát. Năm 2012, Chính phủ đã bổ sung 100ha cát trắng thuộc mỏ cát Thủy Triều trên địa bàn xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm vào quy hoạch khai thác và sử dụng lâu dài. Mới đây, UBND tỉnh Khánh Hòa đã chính thức thông báo hạn chế đến mức thấp nhất, tiến tới chấm dứt hoàn toàn việc xuất khẩu cát trắng thủy tinh chưa qua chế biến hoặc ở dạng sơ chế, đồng thời chỉ khai thác đủ sản lượng phục vụ nhu cầu sản xuất trong nước.

Vẫn biết các nước giàu đã khép chặt cánh cửa vào mỏ cát để cất giữ tài nguyên, vậy mà mỗi khi nghĩ đến làng cát Thuỷ Triều tôi lại thầm mơ có một ngày “Vừng ơi, mở ra!”. Chẳng biết bao giờ và ai là người tiên phong cải tạo môi trường vùng mỏ cát đã khai thác để quy hoạch phát triển du lịch, chỉ biết rằng, “hiện trường” đang rất ngổn ngang, người dân Thủy Triều quanh năm “đau đầu” vì không tự giải quyết được nạn cát thải loại trong quá trình khai thác tràn ngập, vùi lấp ruộng đồng.

Lại nhớ, nhiều lần những người được Nhà nước giao quyền quản lý khai thác mỏ cát Thủy Triều đã hứa trước dân, rằng sẽ “bồi thường thiệt hại” và cam kết hoàn trả lại mặt bằng cho thiên nhiên, sau khi phục hồi lại cảnh quan sẽ triển khai dự án phát triển du lịch... Cụ bà gần 90 tuổi - nhà ở gần mỏ cát Thủy Triều - tâm sự: “Nếu có một điều ước, già chỉ ước, rằng cát “đẻ trứng vàng”, cho dân làng có cơ hội tìm được việc làm và chia sẻ quyền lợi mà họ luôn luôn đáng được hưởng!”.

Quý khách có nhu cầu về cát xin vui lòng liên hệ